Hipoterapia dla dzieci z autyzmem – Autyzm to nie choroba, a odmienny sposób odbierania świata. Dzieci w spektrum autyzmu często mają trudności z komunikacją, relacjami społecznymi, a także z przetwarzaniem bodźców zmysłowych. Hipoterapia, czyli terapia z udziałem koni, staje się coraz bardziej popularną i skuteczną formą wspomagania rozwoju takich dzieci. W tym artykule przyjrzymy się, jak działa hipoterapia u dzieci z autyzmem, jakie techniki są stosowane i co mówią o niej rodzice oraz badania.
Spis treści
Czym jest autyzm i jak wpływa na funkcjonowanie dziecka?
Autyzm (ASD – Autism Spectrum Disorder) to zaburzenie neurorozwojowe. Objawy i ich nasilenie różnią się u każdego dziecka. Niektóre dzieci są bardzo wrażliwe na dźwięki, inne unikają kontaktu wzrokowego czy mają trudności z rozumieniem emocji. Wspólne cechy to problemy z komunikacją społeczną, stereotypowe zachowania i nad- lub podwrażliwość sensoryczna.
Dlaczego konie? Siła kontaktu bez słów
Koń nie oczekuje słów, nie ocenia i nie wymaga „poprawnego” zachowania. Jest ciepły, spokojny, rytmiczny. Jego ruch przypomina chód człowieka, co wpływa pozytywnie na układ nerwowy dziecka. Kontakt z koniem pozwala budować zaufanie i relację bez konieczności używania mowy – co dla wielu dzieci w spektrum jest kluczowe.
Jak hipoterapia wspiera dzieci w spektrum?
Regulacja emocji
Rytmiczny ruch konia działa uspokajająco. Dziecko uczy się, że może się odprężyć, zaufać i skupić na swoim ciele.
Rozwój motoryki
Jazda konna poprawia równowagę, koordynację i napięcie mięśniowe – a to wszystko wspiera rozwój funkcjonalny dziecka.
Integracja sensoryczna
Kontakt z różnymi fakturami (sierść, derka, siodło), zapachami, dźwiękami – to naturalne środowisko, które stymuluje zmysły w sposób kontrolowany.
Poprawa relacji społecznych
Z czasem dzieci zaczynają komunikować się z terapeutą, opiekunem, a nawet samym koniem. Budują relację, uczą się empatii i zaufania.
Techniki stosowane podczas terapii
- Ćwiczenia równoważne – np. siedzenie tyłem, jazda bez trzymanki (z asekuracją), klęczenie
- Zabawy terapeutyczne – rzucanie do celu, łapanie zabawek, wskazywanie kolorów
- Kontakt z koniem z ziemi – czyszczenie, głaskanie, prowadzenie konia na uwiązie
- Ćwiczenia oddechowe i uspokajające – np. przy koniu leżącym lub stojącym spokojnie
- Wzmacnianie komunikacji niewerbalnej – poprzez gesty, mimikę, dotyk
Historie rodziców – co się zmieniło dzięki hipoterapii?
Anna, mama 6-letniego Stasia: „Na początku Staś nie chciał podejść do konia. Po trzech sesjach zaczął go głaskać, a po kilku tygodniach nie mógł się doczekać kolejnego spotkania. Dzięki hipoterapii nauczył się panować nad emocjami i zaczął patrzeć nam w oczy.”
Tomasz, tata Mai: „Córka miała duże trudności z utrzymywaniem równowagi i często się wycofywała z kontaktu. Po pół roku hipoterapii zaczęła lepiej funkcjonować w przedszkolu i nawiązywać relacje z dziećmi.”
Co mówią badania naukowe?
Badania prowadzone m.in. przez American Hippotherapy Association oraz uczelnie w USA i Europie wskazują, że hipoterapia:
- zmniejsza poziom kortyzolu (hormonu stresu),
- poprawia zdolności poznawcze i emocjonalne,
- zwiększa zdolność do kontaktu wzrokowego,
- wspomaga rozwój mowy u dzieci z ASD.
W Polsce hipoterapia zyskuje coraz większe uznanie, choć nadal potrzebne są szerzej zakrojone badania i dofinansowanie.
Czy hipoterapia jest dla każdego dziecka z ASD?
Nie każde dziecko od razu zaakceptuje konia. Niektóre mogą czuć strach, inne nadmierne pobudzenie. Dlatego ważna jest ocena terapeuty i próba wstępna. Zdarza się, że najpierw potrzebne są zajęcia adaptacyjne – bez wsiadania na konia.
Rola terapeuty, konia i opiekuna
Terapia działa tylko wtedy, gdy dziecko czuje się bezpieczne. Terapeuta powinien znać się na autyzmie i dobrze znać swojego konia. Koń musi być spokojny, cierpliwy, przewidywalny. Rodzic – wspierający, ale nie naciskający.
To trójkąt współpracy: dziecko – koń – terapeuta, a rodzic to dyskretny przewodnik stojący z boku, gotów pomóc.
Praktyczne wskazówki dla rodziców
- Zaczynaj powoli – nie każ dziecku od razu wsiadać.
- Obserwuj – emocje, reakcje, drobne postępy.
- Rozmawiaj z terapeutą – pytaj, dziel się wątpliwościami.
- Ustal rutynę – dzieci w spektrum lubią przewidywalność.
- Doceniaj każdy krok – nawet jeśli to tylko uśmiech przy koniu.
zachęcamy do zapoznania się z artykułu: Jak wygląda pierwsza sesja hipoterapii i jak się do niej przygotować? – krok po kroku
Konie i dzieci ze spektrum – Hipoterapia dla dzieci z autyzmem
Hipoterapia nie jest cudownym lekiem, ale może być cudem codzienności. Dla wielu dzieci z autyzmem to pierwszy kontakt ze światem, który nie ocenia, nie wymusza – ale zaprasza do relacji.
Konie mają w sobie coś, czego nie da się opisać słowami. Dzieci w spektrum potrafią to wyczuć. A jeśli dadzą się zaprosić do tej wspólnej podróży – może ona zmienić wszystko.